عوامل غفلت از یاد خدا و مرگ چیست؟
جهل و نادانى: عدم شناخت مقام پروردگار، بى توجّهى به مسئله قیامت، ناآگاهى نسبت به بى اعتبارى مال و مقام و ثروت دنیا، بى خبرى از وسوسه هاى شیطان و شیطان صفتان، از مهمترین عوامل غفلت است.
امام امیرمؤمنان على علیه السلام در این زمینه مى فرمایند:
کسى که وضع روزگار و بى اعتبارى دنیا را بداند از آمادگى براى سفر آخرت غافل نمى شود» «1»
غرور و خودبینى: انسان مغرور تنها پیروزى هاى خود را مى بیند و به امتیازهاى خود مى بالد و گاه همه این ها را جاودان مى پندارد و همین امر، سبب «غفلت» او از واقعیت ها مى گردد. این «غفلت» عامل مؤثرى براى شکست او خواهد شد.در طول تاریخ افراد زیادى دیده شده اند که بر اثر غرور، در دام «غفلت» گرفتار شده و نتوانستند در برابر دشمنان مقاومت کنند، از این رو ضربات دشمن، آن ها را از پاى درآورد.
مستى نعمت
مستى نعمت: با غرور شباهت زیادى دارد، اما در واقع چیزى جداى از آن است هنگامى که افراد کم ظرفیت خود را در ناز و نعمت دیدند، گویى مست مى شوند و مستى آن ها را در «غفلت» از واقعیت هایى که اطراف او را گرفته است، فرو مى برد و این بى خبرى و غفلت همچنان ادامه مى یابد تا سرانجام سیلى اجل در صورت او نواخته شود و بیدارش کند، همان گونه که امیرمؤمنان على علیه السلام فرموده اند:
کسى که از حوادث روزگار غافل شود، مرگ او را بیدار خواهد کرد «2»
امام سجاد، على بن الحسین علیه السلام نیز فرموده اند:
سنگدلى حاصل از شکم پرستى و پرخورى، سستى میل به دنیا و مستى سیرى و غرور حاکمیّت، از امورى است که انسان را از عمل باز مى دارد و یاد خدا را به فراموشى مى سپرد و او را از فکر نزدیک شدن اجل، غافل مى کند تا آ نجا که گویى گرفتار حبّ دنیا، مست شراب است «3»
عافیت و سلامت جسمانى: عافیت و سلامت گرچه از نعمت هاى بزرگ خداست؛ ولى به خصوص یکى از عوامل غفلت است، به همین دلیل یکى از الطاف خفیّه الهى آن است که گه گاه عافیت و سلامت را از انسان مى گیرد و او را به درد و رنج مبتلا مى سازد تا پرده هاى «غفلت» از برابر چشم هاى او کنار رود و واقعیت ها را با چشم دل ببیند و آمادگى براى عکس العمل مناسب در برابر آن ها پیدا کند.
به همین جهت در یکى از بیانات رسول خدا صلى الله علیه و آله در حدیثى در فواید و برکات بیمارى آمده است که خطاب به سلمان فارسى به هنگام عیادتش فرمودند: «در موقع بیمارى نعمت هایى نصیبت مى شود، از جمله:
تو به یاد خدا مى افتى و پرده هاى غفلت کنار مى رود و به همین جهت دعاى تو به اجابت مى رسد .«4»
منابع:
1:انَّ مَنْ عَرَفَ الایَّامَ لَمْ یَغْفَل عَن الاسْتِعْدَادِ « میزان الحکمه، جلد 3، حدیث 15189،( باب الغفلة)»
2:«مَنْ غَفَلَ عَنْ حَوَادِثِ الایَّامِ ایْقَضَهُ الْحَمَامُ « شرح فارسى غررالحکم، جلد 7، صفحه 296.»
3:انَّ قَسْوَةَ الْبَطْنَةِ وَ فَتْرَ الْمَیْلَةِ وَ سَکْرَ الشَّبَعِ، وَ عِزَّةَ الْمُلْکِ مِمَّا یُثَبِّطُ وَ یُبْطِى عَنِ الْعَمَلِ وَ یَنْسِى الذِّکْرَ وَ یُلْهِى عَنِ اقْتِرَابِ الاجَلِ حَتّى کَانَّ الْمُبْتَلى بِحُبِّ الدُّنیَا بِهِ خَبْلٌ مِن سُکْرِ الشَّرَابِ « تحف العقول، کلمات امام سجاد علیه السلام« ومن کلامه علیه السلام فى الزهد»، صفحه 311»
4:انتَ مِنَ اللّهِ بِذِکْرٍ وَ دُعَاؤُکَ فِیهِ مُسْتَجَابٌ « بحارالانوار، جلد 74، صفحه 60.»
